DesignThinking

Design thinking (tasarım odaklı düşünme), sorunları kullanıcı odaklı şekilde çözmeyi amaçlayan bir yaklaşımdır. İnsanı odak noktasına koyduğu için design thinking’in en önemli bileşenlerinden biri empati kurmaktır. Bu yaklaşım içerisinde sorunların çözümü bu şekilde ilerler. Eskiden beri süregelen bir kavram olsa da IDEO’nun CEO’su, tasarımcı Tim Brown’un Harvard Business Review’da makalesi ile modern iş dünyasında da ivme kazanmıştır. Yaratıcı düşüncenin önemli bir parçası olan design thinking, ürün ve hizmetleri bir tasarımcı gibi düşünerek oluşturmayı sağlar. Ayrıca tasarım odaklı düşünme, problem odaklı olmak yerine çözüm odaklıdır. Kullanıcı merkezli olması açısından diğer inovasyon ve fikir oluşturma süreçlerinden de farklıdır. Şirketlerde inovasyon kültürü oluşturmak açısından da modern iş hayatı için çok önemli bir yaklaşım hâline gelmiştir. İçeriğimizde design thinking nedir, neden önemlidir gibi tüm soruların yanıtlarını bir araya getirdik.

Design Thinking Nedir ve Neden Önemlidir?

Design thinking nedir bakmak gerekirse; Türkçeye “tasarım odaklı düşünme” şeklinde geçer. Bu yaklaşımda kullanıcı merkezli olmak ve problem yerine çözüme odaklanmak esastır. Bu, sorunun kendisi yerine sorunun çözümüne odaklanmak anlamına gelir. Örneğin, bir ekip uzaktan çalışma modeline geçmekte zorlanıyorsa design thinking, ekibi çalışan katılımını nasıl artırabileceklerini düşünmeye teşvik eder. Bu metot içerisinde çözüm bulmaya çalışıyorsanız, “bunun arkasında yatan insan ihtiyacı nedir?” sorusunu sorun. Ekiplerin kullanıcıları anlaması, varsayımlar yerine yenilikçi çözümler üretmesi, sorunları yeniden tanımlaması, buna göre ürün ve hizmetlerini geliştirmesi gerekir.

Design thinking ne işe yarar? Tasarım odaklı düşünme son derece kullanıcı odaklıdır. Her şeyden önce insana odaklanır. İnsanların ihtiyaçlarını anlamaya ve bu ihtiyaçları karşılamak için etkili çözümler üretmeye çalışır. Sorun çözmede “çözüm odaklı yaklaşım” dediğimiz şey de budur. Çözüm odaklı düşünme yöntemi, bir sorunu etkili bir şekilde çözmek için yapıcı adımlar atmak demektir. Bu, engellere ve sınırlamalara odaklanma eğiliminde olan problem odaklı düşünmenin tam tersidir. Böylece ideal çözüm bulunana kadar süreç kendini tekrar eder. Ekiplerin yaratıcı teknikleri ve yöntemleri kullanmalarına olanak tanıdığı için de önemlidir. Bu sayede beklentileri karşılanmamış kişilerin (müşterilerin, tüketicilerin vs.) ihtiyaçlarını anlayabilirsiniz.

Üstelik design thinking, yalnızca o günkü problemi anlık olarak çözmenin de ötesine geçer. Devrim niteliğinde çözümler üretme potansiyeli vardır. İster ticari ister kişisel olsun design thinking yaratıcılığı ve yeniliği teşvik eder. Sorunları çözmede bizi sınırlayabilen kalıpların ötesine de tasarım odaklı düşünerek geçebiliriz. Bu, iş hayatından kişisel yaşama kadar birçok alanda fayda sağlar. Özellikle şirketlerin inovasyon kültürü oluşturması için çok idealdir. Böylece denenmiş ve test edilmiş aynı yöntemleri tekrarlamak yerine, bizi at gözlüklerimizi çıkarıp alternatif çözümler düşünmeye teşvik eder. Bu şekilde sorunları hem insan odaklı ve yaratıcı bir şekilde çözebilir hem de sektörünüze yepyeni bir bakış açısı kazandırabilirsiniz.

Design Thinking’in Aşamaları Nelerdir?

Tasarım odaklı düşünmek için design thinking aşamaları vardır. Özellikle bu yöntem ile yeni tanışıyorsanız referans alabileceğiniz çeşitli adımlar vardır. Bu aşama ve adımlara design thinking ilkeleri de denir. Stanford’daki Hasso Plattner Institute of Design’a göre tasarım odaklı düşünmenin beş aşaması vardır. Genel olarak da bunlar design thinking aşamalarında bunlar geçerlidir. Şimdi bu beş aşamaya bakalım:

• Empati Yapın: Birinin ne düşündüğünü veya hissettiğini bildiğinizi varsaymayın. Birinci adımda kullanıcı odaklı olmak ve empati yapmak vardır. Zaten design thinking’i farklı yaklaşımlardan ayıran en temel özelliklerden biri de budur. Sürecin ilk aşaması kullanıcıyı tanımak ve onların isteklerini, ihtiyaçlarını anlamaktan geçer. Bu, insanları psikolojik ve duygusal olarak anlamak için gözlemlemek, onlarla etkileşime geçmek anlamına gelir. Bu aşamada tasarımcı varsayımlarını bir kenara bırakır. Bunun yerine kullanıcılar hakkında gerçek bilgiler edinmeye çalışır.
• Anlamlandırın: Empati aşamasında elde ettiğiniz bilgileri ikinci adımda anlamlandırmaya çalışın. Örneğin, kullanıcılarınız hangi zorluklarla karşılaşmakta? Ekibinizin çözmesi gereken en büyük kullanıcı sorunu nedir? Müşterinin bizden bekledikleri neler? Buradaki anahtar, sorunu kullanıcı merkezli bir şekilde çerçevelemektir.
• Fikirleştirin: Artık potansiyel çözümler üzerinde çalışmaya başlamanın zamanı geldi. Sorunu kelimelere döktükten sonra çözümler üretmeye başlayın. Tasarım odaklı düşünme sürecinin üçüncü aşaması, yaratıcılığın gerçekleştiği yerdir. Bu nedenle üçüncü aşama oldukça kritiktir. Burada üreteceğiniz çözümler, design thinking iskeletinizi oluşturur. Mümkün olduğunca çok sayıda yeni bakış açısı ve fikir ortaya çıkarmak için ekibiniz ile toplantılar yapın. Burada yerleşik olan yöntemlere meydan okuyun. Bu nedenle beyin fırtınası ya da provakasyon gibi yöntemler yaygındır.
• Prototip Oluşturun: Prototip temelde ürünün veya hizmetin küçük bir versiyonudur. Bu aşamada deneme ve fikirleri somut ürünlere dönüştürmekle ilgilenin. Çözüm önerilerinin başarılı olup olmadığı prototip aşamasında kendini gösterir.
• Test Edin: Prototip oluşturmanın ardından sıra kullanıcı testindedir. Sürecin sonudur. Genelde test aşaması sizi bir önceki adıma geri götürecektir. Daha önce düşünmediğiniz yeni fikirleri ortaya çıkarmanız için ihtiyaç duyduğunuz bilgileri sağlayacaktır. Bu açıdan prototip ile test aşaması arasında bir döngü olması doğaldır.

İş Dünyasında Design Thinking

Design thinking nedir, ne işe yarar gibi soruların yanıtlarını öğrendik. Şimdi bu yaklaşımı profesyonel hayat özelinde de açalım. Öncelikle design thinking yaklaşımının, müşteriler – kullanıcılara odaklandığını belirtmiştik. Çeşitli adımlarla kullanıcı beklentilerine odaklanmak, onların sorunlarına yaratıcı çözümler bulmak bu şekilde mümkün. Bu yöntemi başarıyla sürdüren işletmeler, kendi sektörlerinde devrim niteliğinde yenilikler de ortaya çıkarır. Bu konuda dilerseniz İş Dünyası – Yönetim Konuşmacıları seminerlerinden yararlanabilirsiniz.

Bir medya ve yapım şirketi olan Netflix, dev bir marka olmak için tasarım odaklı düşünmeyi sıklıkla uygular. İlk yıllarda şirketin rakibi olan Blockbuster, DVD kiralamak için fiziksel olarak mağazalara gitmeyi şart koşuyordu. Netflix ise abonelik sistemi ile DVD’leri doğrudan müşterilerin evlerine teslim ederek bu sorunu ortadan kaldırdı. Airbnb üzerinden de bir örnek verelim. Airbnb, kullanıcıların geçici kalacak bir yerde ne aradığını hayal etmeye başladı. Seçilmiş birkaç oda yerine her odanın gösterilmesini, açıklamada SPA veya havuz gibi olanakların listelenmesini, konutun yakınındaki alanların vurgulanmasını istedi. Son olarak çevrim içi yemek siparişi sunan Uber Eats yemek teslimatının daha sorunsuz yapılması için restorandan müşteriye adım adım yol tarifleri sunmaya başlamıştı.

Bu örnekler gösteriyor ki design thinking; rakipleri geride bırakmak, sektöre yaratıcı çözümler sunan bir marka olmak için çok değerli. Bunun yanı sıra tasarım odaklı düşünme, ürün geliştirmeden müşteri hizmetlerine kadar her yerdedir. Ayrıca tüm işletmelerin müşterilerde yankı uyandırarak satışları artırma gibi hedefleri vardır. Bu çözümler duruma göre yüksek maliyete sebep olur. Oysa design thinking, insanların ihtiyaç duyduğu spesifik çözümlere odaklanmanızı sağlar. Bu da büyük miktarda tasarruf etmenize yardımcı olur.

Tasarım odaklı düşündüğünüzde, işletmenize para kazandıracak çözümler oluşturmak için kritik öneme sahip içgörülere de ulaşırsınız. Bu, net kazancı artırabileceği gibi sektördeki pek çok yarışmada ödül kazanmayı da sağlar. Son olarak insanlarla etkileşim kurmak ve kullanıcı deneyimini iyileştirmek modern iş hayatının artık ayrılmaz bir parçası. Bu nedenle işletmeler hedef kitlesini elinde tutmak, potansiyel müşterilerini de kendilerine çekmek için design thinking eğitimleri alabilir.

Design Thinking ile İş Süreçlerini Geliştirmek

İş süreçlerinizi şekle sokarken, design thinking yaklaşımı ile hareket edecekseniz yukarıdaki aşamaları izlemenizi öneririz. Örneğin, bir mobilya imal ediyorsanız, kullanıcı geri bildirimlerini incelemekle işe başlayın. Bunun için e-ticaret sitelerinde ürünleriniz hakkındaki yorumları takip edebilirsiniz. Bunun yanı sıra müşteri hizmetlerinize gelen talep, şikayet ve önerileri dikkate alabilirsiniz. Hatta müşterileriniz ile etkileşime geçebileceğiniz anketler, formlar da oluşturabilirsiniz. Bu sayede empati için gerekli verileri toplayıp diğer aşamalara geçebilirsiniz.

Kendinize bir rol model almak için sektörünüzdeki büyük markaların design thinking yöntemlerini inceleyebilirsiniz. Rakip analizi, size başarılı bir design thinking süreci için ilham verebilir. Tüm bu süreçte hangi departmanlarınıza nasıl bir rol vereceğinizi de baştan oluşturmanız gerekir. Genellikle tasarım odaklı düşünmede şirketlerin farklı pek çok ekipleri işbirliği yapar. AR – GE departmanından müşteri hizmetlerine kadar geniş bir alana yayılabilir. Bu nedenle yalnızca beyin fırtınası yapacak tasarım ekiplerinden fazlasına ihtiyacınız var. Ek olarak bu iletişimi organize etmek için de etkili bir iletişim sürdürmeniz gereklidir.

Bu, bir anlamda klasik sorun çözme modellerinden farklıdır. Zira design thinking doğrusal değildir ve düz bir çizgide ilerlemez. Sorunun çözümünün gittiği noktaya göre farklı konumlandırmalar vardır. Bir başka ifade ile tasarım odaklı düşünme, karmaşık sorunları kullanıcı odaklı çözmekle ilgilenen hem bir ideoloji hem de bir süreçtir. Bu nedenle pratik ve yaratıcı problem çözme için kullanılan bir yaklaşımdır. Ayrıca design thinking genelde tasarımcıların kullandığı yöntemlere ve süreçlere dayanır. Bununla beraber mimarlık, mühendislik, işletme, dijital pazarlama gibi birçok sektör de kullanır.

Dilerseniz, Yaprak Özer’in Lider İletişimi hizmetlerinden de yararlanabilirsiniz. Üst yöneticilere hitap eden eğitimde yaratıcı liderlik, vaka incelemeleri gibi pek çok içerik var. Bu eğitimlerden yararlanarak tasarım odaklı düşünme sürecinizdeki lider iletişiminizi geliştirebilirsiniz.

Design Thinking’i Şirket Kültürüne Entegre Etme Yöntemleri

Peki tasarım odaklı düşünmeyi kendi işinize nasıl uyarlayacaksınız? Bunun için bir UX tasarımcısı olmanıza gerek yoktur. Yöntemin sadece tek bir tarafına da odaklanabilirsiniz. Örneğin, olumlu müşteri incelemeleri toplamakta zorlanıyorsanız, kullanıcı görüşmeleri yapabilirsiniz. Tasarım düşüncesinin işbirlikçi doğasına odaklanmak isterseniz, bu durumda çeşitli ekipler oluşturabilirsiniz. Bu ekipler ile çeşitli toplantılar ve oturumlar gerçekleştirebilirsiniz. Tasarım odaklı düşünmeyi uygulamanın giderek daha popüler hale gelen bir başka yöntemi de atölyelerdir. Yeni bir ürün fikri bulmak veya çalışan bağlılığını nasıl artıracağınızı bulmak belli sorunları bu yolla çözebilirsiniz. Bir tasarım odaklı düşünme atölyesi, tüm tasarım odaklı düşünme sürecini kısa sürede ele alacaktır. Bu sürecin tek bir kişinin – departmanın uzmanlığı ile yürümeyeceğini unutmayın. Bu nedenle bir proje ekibi de oluşturabilirsiniz. Ardından bu projeden kimlerin sorumlu olacağını belirlemeye başlayabilirsiniz. Bunları sürecin başında yapmanız çok önemlidir.

Tüm bunların yanı sıra design thinking alanında danışmanlık hizmeti de alabilirsiniz. Ürün, hizmet ve deneyimlerinizde müşterilerinizi merkeze koymanız için size yol gösterecek hizmetler var. Bu şekilde profesyonel bir el yardımı ile şirket kültürünüze design thinking’i entegre edebilirsiniz. Peki hangi şirketler için design thinking’e çok ihtiyaç vardır? Özellikle işletme içinde inovasyon liderliğini ve yeni bir fikri hayata geçirmek isteyenler için bu süreç çok gereklidir. Bunun yanı sıra projeye nereden başlayacağını bilmeyen şirketler, kullanıcı deneyimini iyileştirmek isteyen markalar, süreci tüm departmanlara uygulamak isteyen firmalar design thinking modeline geçebilir.